Doornroosje in Kontich
 Doornroosje en de heks
Honderd jaar slapen en dan wakker worden en verder doen alsof er niks is gebeurd. Het overkwam heel lang geleden Doornroosje.
We kennen allemaal nog wel het sprookje van de schone slaapster dat overigens wel terug reikt tot in de middeleeuwen en nog verder, meestal in de versie van de gebroeders Grimm of van Perrault. Al dan niet opgesmukt met nieuwe elementen en ontdaan van alle seksuele connotaties.
Maar weet je nog hoe Doornroosje aan haar lange schoonheidsslaapje begon?
Wel, een stoute fee voorspelde dat Doornroosje op haar 15e verjaardag voor honderd jaar in slaap zou vallen nadat ze zich aan een spintol zou prikken. En zo geschiedde.
Op bezoek in de slottoren vraagt ze aan een oud spinnend vrouwtje waarvoor een dergelijke spintol dient. Ze prikt zich eraan en valt in een diepe honderdjarige slaap. Gelukkig kuste de mooie prins haar terug wakker en leefden ze nog lang en gelukkig, zoals het sprookjesfiguren betaamt.
Spinnen en spinnewielen – de meer gesofisticeerde uitvoeringen van de spintollen – zijn begrippen die we nu inderdaad tot het verleden en de wereld van sprookjes en vertelsels rekenen. Spinnen gebeurt nu in fabrieken op net iets grotere machines. Spinnewielen worden nu hooguit nog gebruikt als ornament in een Vlaams interieur, waar misschien ook Tijl en Nele op de schouw staan.
Maar van in de voorgeschiedenis is spinnen een vast onderdeel geweest van de huiselijke arbeid. Van primitieve spinsteentjes tot erg kunstzinnige spinnewielen. Gewoon omdat spinnen levensnoodzakelijk was in de voorziening van kledij en textiel.
Trouwens, in heel wat ontwikkelings-landen gebeurt dat spinnen soms nog altijd op erg traditionele wijze. Bij ons in de Lage Landen wordt dit nu hooguit nog als een hobby beoefend.
Nu, wat heeft dat alles met Kontich te maken? Enkele jaren geleden heeft Jef Coenen meer dan vijftig spinnewielen aan de Koninklijke Kring voor Heemkunde in Kontich geschonken. Naast originele ook heel wat natuurgetrouwe replica’s van spinnewielen uit Vlaanderen en Nederland. En bij uitbreiding uit de rest van Europa en zelfs van andere continenten. Een merkwaardige verzameling. Tot op heden is die verzameling wat onderbelicht gebleven.
Jef Coenen (1926-2017) was een geboren en getogen Limburger. Hij leerde op de vakschool voor timmerman. Na de oorlog en de ongelukkige nasleep ervan, trok het kinderrijke gezin naar Antwerpen. De jonge Jef vestigde zich al na enkele jaren als zelfstandig schrijnwerker in de buurt van het vliegveld.
Zijn moeder en zusters waren verwoede beoefenaars van de edele kunst van het spinnen en weven. Als er een spinnewiel stuk was, vroegen ze aan broerlief om het te herstellen. En al vlug deden ook hun vriendinnen een beroep op hem.
Zo kwam hij in contact met verschillende types uit verschillende streken en zelfs uit – soms verre – landen. Hij deed het graag en goed, maar zijn voorwaarde was dat hij er één getrouwe kopie van mocht maken op ware grootte en één op schaal 1/10.
En zo werd Jef de specialist van het spinnewiel in België en Nederland. Hij haalde zelfs de Europese Handspindagen naar het districtshuis van Borgerhout in 1992.
Zijn werkwijze werd op een heel professionele instructieve video vastgelegd. Elke fase van het proces werd duidelijk uitgelegd: van de boomstam waaruit de houten onderdelen worden gesneden, het draaien van de poten en de spaken, het in elkaar passen van het geheel en het ineenzetten van het wiel tot het laatste likje verf of vernis. Een uniek document om te zien en te horen!
Samen met de meer dan 50 verschillende spinnewielen en de gedetailleerde inventaris een schat die menig groot museum ons benijdt!
Ter illustratie krijg je hier een slideshow van een aantal mooie en/of merkwaardige exemplaren.
Voorlopig zijn er nog maar enkele spinnewielen tentoongesteld in ons Museum voor Heem- en Oudheidkunde. Wie meer wil zien, moet naar onze grote tentoonstelling in de Altenakapel komen kijken (van 28 september tot 8 oktober 2018). Hou die data vrij, want er zal nog veel meer verbluffends te zien zijn!
En nu gaan we spinnen. Zij het dan wel de moderne vorm op een spinfiets in een sportschool of fitnesscentrum. Laat Doornroosje maar slapen, het wiel zal zeker draaien.
Tekst: Paul Catteeuw en Frank Hellemans. Foto’s: Koninklijke Kring voor Heemkunde Kontich en Walter Crane voor "Doornroosje en de heks" (File:Walter Crane07.jpg), via Wikipedia.
Uit het Informatieblad van de gemeente Kontich, juli 2018.
En vind HIER de lijst van alle heemkundige "Sprokkels" over Kontich-Waarloos.
|
